Rot Servisi

Kamber Açısı Nedir Ne İşe Yarar?

Kamber Ayarı Nasıl Yapılır?

Kamber Açısı Nedir?

Aracın ön tarafında veya arka tarafında durup tekerleklere bakıldığında, tekerleklerin dikey eksenle yapmış oldukları açıya kamber açısı denir. Teknik olarak kamber açısı, tekerlek merkez ekseninin, dikey eksenle yapmış olduğu açıdır. Burada tekerlek merkez ekseni, tekerleğin ortasından geçen ve tekerleğe dik olan eksendir (çizgidir). Dikey eksen ise, zemine (yola) dik olarak inen eksendir (çizgidir).

Pozitif ve Negatif Kamber Nedir?

Negatif Kamber:Aracın tekerleklerinin üst kısmı, araç gövdesine daha yakın (daha içte), alt kısmı daha uzaksa, buna negatif kamber denir.

Pozitif Kamber:Aracın tekerleklerinin üst kısmı, araç gövdesine daha uzak (daha dışta), alt kısmıysa daha içteyse, buna pozitif kamber denir.

Sıfır Kamber:Aracın tekerlekleri tam olarak dik pozisyonda duruyorsa buna sıfır kamber denir. Sıfır kamber açısı, lastiklerde en az aşınmanın olduğu açıdır.

Kamber Açısı Ne İşe Yarar? Kamber Vermenin Faydaları Nelerdir?

Eskiden yollar dar ve balık sırtı biçimde olduğundan (yolun orta kısmı yüksek, kenarları alçak), lastikler yola daha iyi tutunsun ve lastik aşınması eşit olsun diye tekerleklere oldukça fazla pozitif kamber verilirdi. Eski skoda kamyonetlerde pozitif kamber bariz şekilde görülürdü ve meşhurdu.

Daha sonra yolların daha düz bir yapıya kavuşması ve süspansiyon sistemi ve lastiklerdeki gelişmelerle, bu kadar çok pozitif kamber verilmesine gerek kalmadı.

Bugün kullanılan binek araçların kamber açıları genellikle sıfır kamber veya sıfıra yakın bir miktar pozitif kamber açısına sahiptir.

Daha iyi yol tutuşu ve performans için genellikle ön tekerleklere pozitif kamber, arka tekerleklere negatif kamber verilir.

Pozitif Kamberin Avantajları

Ön tekerleklerde bir miktar pozitif kamber verilerek, direksiyon hakimiyeti iyileştirilir. Yoldaki çukur ve tümseklerin direksiyon simidine ters yönde bir tepki kuvveti oluşturma miktarı da azaltılmış olur. Sürüş esnasında titreşim miktarı azaltılmış olur.

Pozitif kamber verilerek akslara (dingile) binen dikey yük azaltılmış olur. Bunun dışında, aracın yükünün artmasıyla normalde süspansiyon aşağı çöker ve tekerleklerin üst kısmı içe doğru kapanır, yani yükün etkisiyle negatif kamber oluşur. Bu negatif kamberin önüne geçmek için tekerleklere normalde bir miktar pozitif kamber verilir, böylece yük binince kamber sıfır olur ve tekerlek dik konuma geçer. Bugün bu yöntem kullanılmıyor artık.

Negatif Kamberin Avantajları (Arka Tekerlere Kamber Vermek)

Genellikle daha yüksek viraj performansı (virajı savrulmadan daha yüksek hızlarla dönebilme kabiliyeti) ve daha iyi yol tutuşu için arka tekerleklere negatif kamber verilir. Tekerleklere arkadan bakıldığında, üstten içe doğru eğilmiş şekle görülür.

Araç viraja girdiğinde, araç merkez kaç etkisiyle dışa doğru eğileceğinden (araç dıştaki tekerleklere yaslana cağından), virajın dış tarafındaki tekerleklere daha fazla yük biner, böylece o tekerleklerin süspansiyonu esneyerek lastiğin normal konumuna göre daha fazla yukarı pozisyona geçmesine (araç aşağı basılır aslında) sebep olur. Sonuç olarak o tekerleklerin kamberi, viraj dönüşlerinde daha büyük pozitif kamber açısı oluşturur, bu ise viraj alma performansını düşürür. İşte tekerleklere bir miktar negatif kamber verilerek bu olumsuz durumun önüne geçilmiş olur, merkez kaç kuvvetinin pozitif kamber yapma etkisi bertaraf edilmiş olur ve araç virajı daha güvenli alır.

Kamberin Zararları – Kamber Açısı Fazla Verilirse Ne Olur?

Kamber açısı fazla verilirse, kamber ayarı bozulursa, anormal lastik aşınmaları görülecektir.

Örneğin;

Fazla verilmiş negatif kamber, lastiğin iç omuz kısmının ve iç tarafının çok fazla aşınmasına sebep olur, davlumbaz içerisinde lastiğin sürtünmesine sebep olabilir.

Fazla pozitif kamber; lastiğin dış kısmının ve dış omuz kısmının aşırı aşınmasına sebep olacaktır. Ön tekerleklerde fazla pozitif kamber, aracın viraj performansını ve yol tutuşunu olumsuz etkiler. Yine lastik çamurluğa sürtünebilir.

Kamber Ayarı nasıl Yapılır?

Tekerlek kamber açısı kontrolü, bilgisayarlı ön düzen ayar cihazında yapılabilir. Tekerleklerin kamber açıları derece cinsinden her bir tekerlek için ayrı ayrı bilgisayar ekranından okunabilir. İki teker arasındaki kamber açısı farkı 0,5 dereceden fazla olmamalıdır. Her aracın kamber açı değerleri, marka ve modele göre değişiklik gösterir, ön düzen cihazına aracın marka ve modeli girildiğinde, ideal (olması gereken) ön düzen açıları ekranda gösterilecektir.

Kamber açısı ayarı binek otomobiller için (veya bağımsız süspansiyonlu araçlarda değiştirilebilir. Sabit süspansiyon sisteminde kamber açısı değiştirilemez. Kamber ayarı, rot ayarı kadar basit değildir.

Bağımsız süspansiyonlu araçlarda (macpherson veya çift salıncaklı), kamber açısını değiştirmek için; askı kollarının (salıncaklar) uzunluğu değiştirilir (salıncaklar yenisiyle değiştirilir),  veya bir ayar somunlu salıncak kolu kullanılır (kademesi ayarlanabilir tiptedir), veya bir ayar pulu ile kamber değiştirilir. Kamber açısı ayarı için, daha uzun veya daha kısa askı kolu (salıncak) takarak kamber açısı değiştirilebilir. Ayrıca piyasada bulunan kamber kitleri de kullanılabilir.

Örneğin çift salıncaklı süspansiyona sahip bir araçta, alt salıncak kolu kısaltılırsa, pozitif kamber verilmiş olur; alt salıncak kolu uzatılırsa negatif kamber verilmiş olur. Bunun için salıncak kollarının yapısal olarak ayarlamaya izin verir tipte olması gerekir. Aksi halde salıncak kolları ve amortisörü değiştirmek gerekebilir kamberi ayarlamak için.

Aracın kamber açısı bozulmuşsa, sebepleri şunlar olabilir;

• Tekerlek rulman ve yataklarında boşluk – aşınma,
• Aks veya aks başının eğilmiş olması.
• Salıncak kollarının eğilmesi, salıncak kollarının bağlantı noktalarının boşluk yapması (burçlar) .

Açıları ve Rot Ayarı Nedir? Toe in – Toe out Ne Demektir?

Toe açısı, araçlarda ön tekerlek (ön düzen) geometrisinde kullanılan bir ölçüdür. Toe açısını görmek için, aracın tekerleklerin yukarıdan (üstten) bakmak gerekir.

Rot Ayarı Nedir?

Ön tekerleklerin Toe açılarını ayarlamaya, rot ayarı denir.

Toe in : Araca üstten bakıldığında, ön tekerleklerin ön kısmının içe kapanık olması durumuna toe in denir. Bu durumda toe açısı negatiftir.

Toe out: Araca üstten bakıldığında, ön tekerleklerin ön kısmının dışa doğru açık olması durumuna toe out denir.

Toe açısının (rot ayarının) görevi, aracın düz veya (yanal) eğimli yollarda düz bir istikamette ilerlemesini sağlamaktır. Bu durumda toe açısı pozitiftir.

Önden Çekişli Araçlarda Rot Ayarı: Günümüzde çok yaygın olarak kullanılan önden çekişli araçlarında ön tekerleklerine bir miktar toe-out açısı verilir. Bunun sebebi, motorun ön tekerlekleri döndürerek aracı hareket ettirmesi, yani aracın ön tekerleklerden çekiş yapması sebebiyle, ön tekerlekler içe bakma (toe-in) eğilimindedirler. Bu sebeple, ön tekerleklere bir miktar toe-out verilerek bu durum dengelenir.

Arkadan Çekişli Araçlarda Rot Ayarı: Günümüzde arkadan tahrikli (arka tekerden itişli) araçların ön tekerleklerine bir miktar toe in açısı verilir, yani tekerleklerin ön kısmı bir miktar içe kapanıktır. Aracın hızı arttıkça veya yük arttıkça, ön tekerlekler birbirlerinden ayrı dışa doğru yönelme eğilimine girerler, bu durumda aracın düz sürüş kararlılığı azalacak, lastik aşınmaları düzensizleşecek, ön takımda ve direksiyonda titreşimler meydana gelecektir. İşte ön tekerleklerin dümdüz (sıfır toe açısı) olması durumunda bu sakıncalar meydana geldiğinden, ön tekerleklere bir miktar toe-in açısı verilir. Böylece hız arttığında, tekerleklerin dışa açılma eğilimi sebebiyle ön kısımları dışa açılsa bile, daha önce bir miktar içe kapanıklık verildiğinden, ancak düz konuma gelirler. Böylece sürüş düz bir istikamette, titreşimsiz, yanal kaymasız bir şekilde olur.

Arkadan çekişli araçların arka tekerleklerineyse, bir miktar toe-out (dışa açıklık) verilir.

Rot Ayarı Bozuksa Ne Olur?

Rot ayarının bozuk olması, aracın ön tekerleklerinin toe-in açılarının çok fazla olması, eşit olmaması veya çok az olması durumudur. Tekerleklere çok fazla toe-in açısı (içe kapanıklık) verilirse, lastikler düzensiz aşınır (iç yüzeyleri (iç omuz kısımları) fazla aşınır. Fazla toe-out (dışa açıklık) verilirse, lastiklerin dış yüzeyleri (dış omuz kısımları) fazla aşınır. İki tekerleğin rot ayarı bir birinden farklıysa, lastiklerin aşınmaları birbirinden farklı olacaktır.

Bozuk rot ayarı şunlara sebep olur; araç düz olarak gitmez çekme yapar, yüksek hızlarda titreşim meydana gelir.

Rot Ayarı Nasıl Yapılır ? (Toe Açısının Ayarlanması)

Rot ayarı, hem sabit süspansiyonlu (sabit dingilli kamyonlar vb) araçlarda, hem de bağımsız süspansiyonlu (macpherson veya çift salıncaklık binek) araçlarda değiştirilebilir – ayarlanabilir.

Toe açısı eskiden yaygın olarak mm (milimetre) cinsinden ölçülüp ayarlanırdı. Ön tekerlekler, janttan janta, ön ve arka kısımları ölçülürdü. Jantların ön ve arka kısımlarının birbirine olan mesafesi arasındaki fark, milimetre olarak rot ayarını verirdi ve uzun rotun kısa rota geçtiği ayar somunundan, uzun rot değiştirilerek ayarlanırdı.

Günümüzde araçların rot ayarı  (toe açıları) derece cinsinden bilgisayarlı ön düzen cihazlarında hassas olarak ölçülmektedir.

Sahip olduğumuz rot makinesi ve daha fazlası için galerimizi ziyaret edin.